Özellikle zelzele jenerasyonunda yer alan Türkiye üzere ülkelerde sarsıntı, hayatımızın kaçınılmaz bir gerçeği durumunda. Sarsıntıların ne vakit olacağını evvelden iddia edemiyor olsak da fay çizgilerinin hareketliliği ve durumu, gelecek zelzeleler hakkında ipuçları verebiliyor. Bize düşen en büyük vazifeyse sarsıntılara hazırlıklı olmak.
Günümüzde pek çok gelişmiş ülke, yapıların sarsıntıda yıkılmalarını engellemek için sismik izolasyon sistemini benimsiyor. Ama bu sistemlerin yapılara eklenmesi bir oldukça değerliye patlıyor. O denli ki sırf bu sistemin yapıya eklenmesi, yapının maliyetini %20 oranında artırabiliyor. Geçtiğimiz günlerdeyse bu kıymetli sistemlere alternatif olabilecek yeni bir sismik izolasyon yöntemi ortaya atıldı.
Bina ve yer ortasına toplar yerleştirilebilir
İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nde misyon yapan zelzele mühendisi Michalis Vassiliou ve grubu, binaların zelzele sırasında sallanmasını azaltan bir sismik izolasyon formülü geliştirdi. Bu prosedür kapsamında bina, küre yahut silindirden oluşan bir tabakayla tabandan ayrılıyor. Sallanmalara yuvarlanarak reaksiyon veren küre ve silindirler, sarsıntıyı hafif bir sallanma hareketine dönüştürüyor ve bu sallanmayı daha da azaltmak için sürtünme kuvvetinden faydalanıyor.
Bahsi geçen bu formül, aslında bundan 5.000 yıl evvel inşa edilen Peru piramitlerinde kullanılmıştı. Çalışmadaki araştırmacılar, bu sistemi daha çağdaş yapmak üzere yaptıkları çalışmada artık geri dönüştürülmüş yüzlerce tenis topuna çimento gibisi karışım enjekte ettiler. İki beton levha ortasına sıkıştırılmış dört dolgulu tenis topundan oluşan bir prototip yapan araştırmacılar, top başına 8 kilonewton kuvvetin desteklendiğini keşfettiler. Bu paha, tek katlı meskenlerde izolasyon sistemlerinin sunduğu dayanaktan iki kat daha fazla.
Araştırmada yer almayan Kaliforniya Üniversitesi’nden mühendis Jian Zhang, yeni tekniğe dair yaptığı açıklamada çalışmanın pahalı olduğunu belirtti. Sonraki adımların daha büyük prototipler oluşturulması olduğunu tabir eden Zhang, bu cins sistemlerin sıradan inşaat izolasyonunda da kullanılabileceğini belirtti. Araştırmanın başındaki Vassiliou da sistemi alanda test etmek için fon aldığını açıkladı.
