Kripto para piyasaları, epeyce hareketli bir yılı geride bıraktı. Gerek Bitcoin gerekse öbür kripto para üniteleri, geçtiğimiz bir yıllık süreçte rekor üzerine rekor kırdılar. Birtakım kripto para üniteleri ise ziyan üzerine ziyan ettirdiler. Artık, kesimin en kıymetli isimlerinden bir tanesi olan Vitalik Buterin, kripto paralarla ilgili görüşlerini bir bir açıkladı.
Vitalik Buterin, en büyük market hacmine sahip ikinci kripto para ünitesi olan Ethereum’un kurucularından bir tanesi. Bu yüzden yaptığı açıklamalar da çok değerliydi. Dilerseniz lafı daha fazla uzatmadan, Ethereum kurucusunun Twitter üzerinden yaptığı açıklamalara tek tek bakalım.
Ethereum kurucusunun kendi tabiriyle yaptığı “tweet-fırtınası” şöyle
Herkese keyifli yıllar… Bugün, son 10 yılda yazdığım birtakım bahislerle ilgili bugün ne düşündüğüm hakkında küçük bir tweet-fırtınası yapmayı düşünüyorum.
2013’te yazdığım bir yazıda Bitcoin’in İranlılar ve Arjantinlilere nasıl yardım edebileceğini anlatmıştım. Buradaki anafikir, Bitcoin’in sansüre karşı dirençli olması ve milletlerarası olacak biçimde yarar sağlamasıydı. 21 milyonluk arzı değildi. Buna ek olarak sabit coin’lerin de gelişeceğini düşündüğümü söylemiştim. Geçen hafta ise Arjantin’e gittim ve o günkü söylediklerimin gerçek olduğunu gördüm. Kripto para adaptasyonu ülkede yüksek lakin sabit coin adaptasyonu da hakikaten çok yüksek. Birçok iş kolu USDT ile çalışıyor. Olağan ki ABD doları daha fazla berbata gidiş sinyali verirse, o vakit işler değişebilir. Yazdığım öbür bir yazıda ise Bitcoin hizmetlerinin her geçen gün daha fazla regüle olmasının sonuçlarına değinmiştim. Buradaki temel argüman da, Bitcoin’in hangi yasal kategoride olup olmadığına bakmadan, akıllı formda değil, teknolojik olarak sansüre karşı sağlam biçimde devletlere direnmesiydi.
Bugünkü görüşlerim ise şu halde: Bitcoin’in merkeziyetsizliği, ona karşı yaratılacak çok düşmanca bir regülasyon ortamında bile onun hayatta kalmasını sağlayacaktır. Lakin bu ortamda gelişme gösteremez. Başarılı sansür direnci için, teknolojik sağlamlık ve kamu meşruiyetinin birleşimi gerekir. Dürüst olmak gerekirse, 2015 yılına ilişkin olan PoS ve sharding iddialarım yanlış ve gülünçtü. Pekala buradaki temel yanlışım neydi? Sanırım, yazılım gelişiminin karmaşasını, PoC ile 2014 devri fikirleriyle oluşan uygun bir üretim uygulaması ortasındaki farkı fazla küçümsedim. Mesela, 12 boyutlu hiper-küpler…
Hem son halinin hem de buraya ulaşmak için gidilen yolun kolaylığı açısından bugün, Ethereum araştırma takımı kolaylık konusuna çok daha fazla önem vermektedir. Pragmatik uzlaşmaların daha fazla takdir edilmesi gerekir. Bugün hala, “İnternetin parasının süreç başına fiyatı 5 sentten fazla olmamalıdır” yorumumun %100 ardında dursam da bu 2017 yılının fikriydi. Şu anki gayemiz de buraya gelebilmek. Bu yüzden ölçeklenebilirlik konusunda hala çok çalışıyoruz. ‘Sharding’ konusunda da hiçbir olumsuzluk olmadan yolumuza devam ettiğimizi söyleyebilirim.
- Blockchain 1.0: Her düğüm her şeyi indirir ve fikir birliği de vardır.
- BitTorrent: Her düğüm sadece birkaç şey indirir, ancak fikir birliği yoktur.
- İdeal: BitTorrent gibisi verimlilik lakin blok zinciri gibisi fikir birliği…
2012 yılında iş delilinin güç harcaması konusunda özür dileyen biriydim. Fakat yeterli ki, 2013 yılında pay ispatı konusunda optimist hale geldim. Bunun güzel bir alternatif olduğuna inandım. Bu durum aslında, sahip olduğum daha geniş bir entelektüel evrimi yansıtıyor:
‘X savunmam gereken şeydir, bu yüzden X için uygun olan her şey hakikat olmalıdır’dan ‘X’i seviyorum lakin X’in kusurları var ve Y onları düzeltiyor, bu yüzden ben artık X+Y’yi destekliyorum’
Altcoinler bu kadar güzel olmadan evvel de onları seviyordum. 2013’te, Ethereum’dan 2 ay evvel yazdığım iki yazıda şunları belirttim;
- Farklı zincirler, farklı gayelere götürür.
- Çok fazla zincire sahip olmanın maliyeti azdır.
- Ana grubun yanılgılı bireylerden oluşmasına karşı bir tahlil yolu oluşturulmalı.
Bunlara katılıyor musunuz? Üstteki argümanların birçok, bugün çok daha az savunulabilir durumda… Zira zincirler daha üniversal, uygulamalar daha karmaşık ve bu da köprülemeyi daha riskli hale getiriyor ve 2. katmanda denemeler çok daha yapılabilir durumda… Lakin hala 2. katmanlarda birtakım şeylerin yapılamayacağını düşünüyorum. Bu yüzden farklı 1. katman projelerine de hala yer var.
Bitcoin Cash konusunda çok daha iyimserdim. Ölçeklendirme savaşında büyük blokların, küçüklerine oranla daha değerli olduğu tartışmasına katılıyordum. Bugün ise BCH’yi daha çok bir başarısızlık olarak sayabilirim. Buradaki ana fikrim de, bir isyan etrafında kurulan topluluklar, uzun vadede sıkıntı periyotlardan geçerler. Zira hamaseti, bir yetkinlikten daha önde meblağlar. Daha akıllı bir yoldan gitmek yerine, direnişin etrafında toplanırlar.
2016 ve 17’de, birine Uniswap’ı inşa etmesi için cesaret vermiştim. Açıkçası o paylaşımlarımla da gurur duyuyorum “Gerçekten kolay ve aptalca bir şey yap” fikrini burada söylemiş olsam da, birebir şeyi ben PoS ve Sharding hususlarında fazla yapamadım. Bu çok uzun sürdü.
Ethereum teknik incelemesinde öngörülen uygulamalar:
- ERC-20 usulü token’lar
- Algoritmik sabit paralar
- Alan ismi sistemleri (ENS gibi)
- Merkeziyetsiz evrak saklama ve bilgi işlem
- DAO’lar
- Para çekme limiti olan cüzdanlar
- Oracle’lar
- Tahmin piyasaları
2014’te stable coinlerle ilgili de ayrıntılı bir yazı yazmıştım. Bu yazının büyük bir kısmında, blok zinciri datalarını (ör. PoW farkı) uydurma fiyat varsayımı yapmak için kullanarak, oracle’sız bir sabit coin’e sahip olup olamayacağınız sorusunu ele almıştım. PoS değişimi nedeniyle bu mevzuda şu anda daha karamsarım. Yeni oracle’lara muhtaçlığımız var. Ve şayet biz ABD dolarının çöküşüne karşı stable coinleri sağlam yapmak istiyorsak, daha etkin bir yönetişime gereksinimimiz var.
Sonuçlar:
- Politika ve büyük ölçekli insan örgütlenmesi hakkındaki fikirlerim o vakitler daha safçaydı. Kolay ve eksiksiz biçimsel modellere fazla odaklanmıştım ve kültürün zorluklarını varsayım etmemiştim. Lakin artık ediyorum.
- Bitcoin maksimalistliğinin en çılgın noktalarından kaçmak için uygun içgüdülerim vardı. Ve birkaç küçük yanılgı yapmama karşın bunlardan çabuk kurtuldum.
- X’in yanlışlıklar yapması, X’e karşı yapılan isyanın da uygun gideceği manasına gelmez. Bu da siyasetin zorluklarından biridir.
- Teknolojide, üretim yazılımı geliştirme bahislerinden çok soyut fikirler konusunda daha sık haklıydım. Vakit içinde ikincisini anlamayı öğrenmek zorunda kaldım.
- Şu anda, geçmişte olduğundan daha fazla basitliğe muhtaçlığımız olduğunun farkına varmış durumdayım.
